Symbolika produktów spożywanych w Wigilię, wywodząca się często z bardzo odległej przeszłości, wynikała przede wszystkim z walki o przetrwanie. Przyrządzając z nich potrawy na święta Bożego Narodzenia, człowiek próbował zapewnić sobie nie tylko dostatek żywności, ale również dobrobyt i szczęście osobiste na cały nadchodzący rok. Kapusta, groch, mak, miód, orzechy, ryby. Sprawdź, symbolizują tradycyjne potrawy wigilijne!
Spis treści
Wigilia — postna wieczerza celebrowana 24 grudnia
Od stuleci polska wieczerza wigilijna składała się z postnych dań, przygotowanych z rodzimych produktów. Na stół podawano lokalne ryby (przeważnie słodkowodne lub morskie np. na Kaszubach), potrawy z mąki, kaszy, świeżych i suszonych grzybów, owoców, warzyw, miodu i orzechów. Zwyczaj jedzenia dań bez mięsa, odziedziczony po pogańskich przodkach, związany był z prastarym wierzeniem, że człowiek i zwierzę stanowią jedną rodzinę. W wieczór wigilijny przemawiano do zwierząt domowych i częstowano je potrawami wigilijnymi. Panowało też powszechne przekonanie, że zwierzęta w tę noc mówią ludzkim głosem.
Magiczne właściwości wigilijnych potraw
Niektórym produktom od cza sów przedchrześcijańskich przy pisywano właściwości magiczne. Wynikało to z pełnego czci stosunku ludzi do pożywienia oraz z lęku przed nieurodzajami i klęska mi głodu. Wierzono, że spożycie w wieczór wigilijny symbolicznych potraw zapewni domownikom zdrowie oraz obfite zbiory. Na przykład, aby uniknąć w przyszłości klęsk głodu, na stół wigilijny podawano potrawy przygotowane z płodów pól, lasów, sadów, rzek i stawów, a przede wszystkim te, na których gospodarzowi domu szczególnie zależało, bo miały zapewnić urodzaj w nadchodzącym roku. Stąd też przygotowywano wiele potraw, a przynajmniej tyle, ile produktów wytwarzano w gospodarstwie. Duża liczba dań wróżyła dobrobyt w nadchodzącym roku. Wierzono też powszechnie, że aby nie zaznać głodu w przyszłości, nie należy zjadać potraw wigilijnych do końca. Pozostawione po kolacji okruchy oraz resztki potraw zbierano bardzo starannie i zanoszono zwierzętom.
Co symbolizują wigilijne potrawy?
Wszystkim daniom wigilijnym od wieków przypisywano jakieś znaczenie. Dlatego żadna potrawa na wigilijnym stole nie jest przypadkowa.
Opłatek
Opłatek symbolizuje zgodę i jedność, a chleb — dobrobyt i początek nowego życia.
Mąka
Ziarno zbóż oraz wypieki z mąki miały zapewnić pomyślność w nadchodzącym roku. Samo zboże uznawane było za źródło życiodajnej mocy i plenności.
Ryby
Ryba miała przede wszystkim znaczenie religijne: przypominała o chrzcie, zmartwychwstaniu i nieśmiertelności; była też symbolem płodności i odradzania się życia.
Kapusta
Kapustę w wieczerzy wigilijnej wiązano z życiodajną siłą sprawiającą, że po zimowym uśpieniu cała przyroda ponownie odrodzi się na wiosnę.
Groch i fasola
Groch chronił przed chorobami, a zwłaszcza świerzbem. W połączeniu z kapustą gwarantował urodzaj.
Grzyby
Grzyby według wierzeń ludowych ułatwiały nawiązanie kontaktu ze światem zmarłych.
Mak
Mak był symbolem płodności.
Miód
Dodatek miodu do potraw miał zapewnić przychylność sił nadprzyrodzonych.
Jabłka
Jabłko spożyte podczas wieczerzy wigilijnej chroniło przed bólem gardła.
Orzechy
Orzechy eliminowały ból zębów.