Dlaczego niektóre rośliny doniczkowe płaczą? Co oznaczają krople na liściach? Czy zjawisko to jest naturalne? Często zadajemy sobie te pytania, obserwując domowe kwiaty. Okazuje się, że tak zwany płacz roślin to gutacja. Sprawdź, na czym polega to zjawisko, kiedy zachodzi i czy jest niebezpieczne.
Spis treści
Co to jest gutacja?
Gutacja to proces wydzielania wody przez rośliny w postaci kropelek, które pojawiają się na brzegach lub wierzchołkach liści. Nie jest to to samo co roszenie, czyli skraplanie pary wodnej na powierzchni liści, które zachodzi np. o poranku. W gutacji woda wydostaje się z wnętrza rośliny, przepychana przez specjalne struktury zwane hydatodami. Hydatody znajdują się na końcach wiązek przewodzących, najczęściej na krawędziach liści, i pełnią rolę swoistych “zaworów” usuwających nadmiar wody.
Proces ten najczęściej obserwowany jest w warunkach, w których wilgotność powietrza jest wysoka, a parowanie utrudnione. Kiedy roślina nie może pozbyć się nadmiaru wody przez normalne parowanie (transpirację), organizm roślinny wykorzystuje mechanizm gutacji do regulacji gospodarki wodnej.
Jakie są przyczyny gutacji?
Gutacja pojawia się w wyniku działania kilku kluczowych mechanizmów fizjologicznych w roślinie. Najważniejszym czynnikiem odpowiedzialnym za ten proces jest ciśnienie korzeniowe. Kiedy roślina pobiera wodę z gleby, szczególnie w warunkach dużej wilgotności, korzenie aktywnie przepychają wodę do wyższych partii rośliny, aby zaspokoić jej potrzeby. Jeśli wilgotność otoczenia jest wysoka, a parowanie utrudnione, roślina musi się w jakiś sposób pozbyć nadmiaru wody – stąd proces gutacji.
Kilka najważniejszych przyczyn gutacji to:
- Nadmiar wilgoci w podłożu – najczęstszą przyczyną gutacji jest przelanie rośliny. Kiedy gleba jest zbyt nasiąknięta wodą, korzenie nie przestają pobierać wody, a roślina, nie mogąc jej odparować, wydziela ją w postaci kropelek na liściach.
- Wysoka wilgotność powietrza – wilgotne powietrze zmniejsza możliwość odparowania wody z powierzchni liści. Kiedy roślina nie jest w stanie wystarczająco szybko oddać nadmiaru wody przez transpirację, organizm przystępuje do gutacji, aby uniknąć uszkodzeń tkanek spowodowanych nadmiernym nawodnieniem.
- Duże ciśnienie korzeniowe – korzenie rośliny, w procesie pobierania wody i jonów z gleby, generują ciśnienie, które transportuje wodę do wyższych części rośliny. Gdy ciśnienie jest zbyt wysokie, a parowanie nie nadąża za pobieraniem, nadmiar wody zostaje wydalony przez hydatody.
- Obfite nawożenie – nadmiar składników odżywczych w glebie również może prowadzić do nadmiernego pobierania wody przez roślinę, co skutkuje wystąpieniem gutacji. Gdy roślina nie nadąża z przetwarzaniem pobranej wody, wydziela ją w postaci kropel na liściach.
- Nocne warunki atmosferyczne – rośliny mogą “płakać” również nocą, gdy stoma (aparaty szparkowe) na liściach zamykają się, aby ograniczyć utratę wody przez transpirację. W takim wypadku, jeśli gleba pozostaje wilgotna, roślina wykorzystuje gutację, aby zachować równowagę wodną.
Które rośliny płaczą?
Gutację obserwuje się głównie u roślin naczyniowych, które posiadają odpowiednio rozwinięty system przewodzący wodę. W szczególności jest to powszechne u roślin domowych o dużych liściach, które mają znaczne potrzeby wodne i są narażone na zmienne warunki wilgotności. Przykładami takich roślin są:
- Monstera – jeden z najpopularniejszych gatunków roślin domowych, znana ze swoich dużych, dekoracyjnych liści. Monstera płacze szczególnie często, gdy jest zbyt obficie podlewana lub trzymana w pomieszczeniach o wysokiej wilgotności.
- Fikus – ta roślina, popularna w wielu domach, także podlega gutacji, zwłaszcza w warunkach nadmiernego podlewania. Fikusy płaczą, gdy woda nie może odparować wystarczająco szybko z liści.
- Begonie – te kwitnące rośliny również wydzielają wodę przez liście w wyniku gutacji, szczególnie kiedy ich podłoże jest stale wilgotne.
- Kalie – popularne rośliny doniczkowe, które “płaczą”, szczególnie o poranku, kiedy warunki sprzyjają skraplaniu się wody na liściach.
- Alokazja – kolejny popularny przedstawiciel roślin domowych, alokazje mają duże liście, które często uczestniczą w procesie gutacji, zwłaszcza gdy roślina znajduje się w wilgotnym otoczeniu.
Które rośliny płaczą na deszcz?
Niektóre rośliny potrafią “płakać” szczególnie przed deszczem. Gutację można często obserwować w porach o wysokiej wilgotności, szczególnie przed deszczem, co sprawia, że takie rośliny są uznawane za naturalnych “przepowiadaczy” pogody. Do roślin płaczących przed deszczem należą między innymi:
- Monstera – znana z dużych liści, często wydziela krople wody przed zmianami atmosferycznymi.
- Storczyki – te delikatne rośliny również mogą wykazywać gutację, szczególnie w wilgotnych warunkach.
- Kliwia – ta roślina również “płacze”, szczególnie przed opadami atmosferycznymi.
Czy “płacz” roślin jest niebezpieczny?
Gutacja to naturalny proces, który nie jest szkodliwy dla roślin, ale może wskazywać na nadmiar wody lub nieodpowiednie warunki. Warto zwrócić uwagę na regularność podlewania oraz poziom wilgotności powietrza, aby zapewnić roślinom optymalne warunki wzrostu.
Gutacja to naturalny proces, który pełni ważną rolę w regulacji gospodarki wodnej roślin, szczególnie w warunkach wysokiej wilgotności powietrza i przelania podłoża. Wydzielanie kropel wody na liściach pozwala roślinom na utrzymanie równowagi wodnej, gdy nie mogą pozbyć się nadmiaru wody przez normalne parowanie. Regularne monitorowanie poziomu nawodnienia gleby i wilgotności otoczenia może pomóc zapobiec nadmiernemu “płaczu” roślin.