Gałka muszkatołowa to jedna z najpopularniejszych przypraw korzennych. Jest tradycyjnym dodatkiem do dań kuchni staropolskiej — pasztetów, flaków, ryb, piernika, sosów oraz słodkich wypieków. Używana jest także do przyprawiania dań kuchni w europejskiej, na przykład sosu beszamelowego, a także alkoholi — likierów, nalewek i słodkich wódek.
Spis treści
Co to jest gałka muszkatołowa?
Gałka muszkatołowa jest wysuszonym jądrem nasiennym muszkatołowca korzennego — niewielkiego drzewa z Malajów, uprawianego w krajach o ciepłym klimacie. Owoce muszkatołowca, wyglądem przypominające śliwkę, w miarę dojrzewania wysychają i pękają. Po wyłuszczeniu nasienia, czyli gałki muszkatołowej z mięsistej osnówki otrzymujemy tzw. kwiat muszkatołowy (macis), także stanowiący cenioną w kuchni przyprawę. Zarówno kwiat muszkatołowy, jak i gałka zawdzięczają swą kulinarną karierę specyficznemu zapachowi i korzennemu smakowi.
W sklepach dostępna jest gałka już utarta oraz w nasiona muszkatołowca w całości. Lepiej kupować gałkę w całości i następnie ścierać ją na małej tarce bezpośrednio przed użyciem. Przyprawa ma wówczas bardziej intensywny smak i aromat.
Jak używać gałki muszkatołowej?
Gałki należy jednak używać z umiarem (co dotyczy zresztą wszystkich innych wyrazistych przypraw). Musimy uważać, aby jej silny aromat nie zdominował podstawowego smaku potrawy, a jedynie go uzupełniał. Ponieważ zapach gałki dość szybko ulatnia się, ucieramy potrzebną ilość na chwilę przed użyciem. Pozostałą część przechowujemy w szczelnie zamkniętym słoiczku.
Sprawdź, jak przechowywać imbir
Kto powinien unikać gałki muszkatołowej?
Gałka spożyta w zbyt dużych ilościach ma działanie psychotyczne — może obniżać nastój i powodować lekkie stany depresyjne. Dlatego osoby wrażliwe nie powinny używać jej w nadmiarze lub zupełnie zrezygnować z tej przyprawy. Gałka i kwiat muszkatołowca nie są także wskazane dla kobiet w ciąży ze względu na właściwości poronne.
Co przyprawiamy gałką muszkatołową?
Sproszkowaną lub utartą na tarce gałką muszkatołową doprawia się flaki, pasztety, różne farsze mięsne i podrobowe. Gałka doskonale komponuje się z potrawami opartymi na mleku, dlatego dodaje się ją do niektórych sosów (na przykład beszamelowego), zup i potraw warzywnych, na przykład do szpinaku. Jest też ona tradycyjnym składnikiem przyprawy do pierników oraz innych mieszanek przypraw.
Wśród tradycyjnych polskich receptur znajdziemy także przepisy na słodkie wypieki z dodatkiem gałki. Często stosuje się gałkę przy produkcji likierów i słodkich wódek, a w domu doprawia się nią tradycyjny krupnik litewski — rozgrzewający napitek przygotowany z miodu, wody i spirytusu.
Sprawdź, jak zrobić domowy cukier waniliowy
Kwiat muszkatołowy — gwiazda kuchni staropolskiej
Chociaż kwiat muszkatołowy i gałka pochodzą z tej samej rośliny, uważane są za dwie różne przyprawy. Ich smak i właściwości są zbliżone, jednak aromat macis zawiera więcej nut cytrusowych.
Kwiat muszkatołowy, czyli macis to mięsista otoczka nasiona muszkatołowca, czyli gałki muszkatołowej. Jest jedną z najdroższych przypraw ze względu na swoją nietrwałość i skomplikowany sposób produkcji. Wysoka cena kwiatu muszkatołowego wynika również z tego, że z jednego muszkatołowca pozyskuje się więcej nasion niż ich otoczki, czyli kwiatu, dlatego jest on produktem o wiele bardziej wartościowym. Aby otrzymać 1 kg wysuszonego kwiatu muszkatołowego, potrzebujemy aż 45 kg całych nasion muszkatołowca.
Sprawdź, jak smakuje szafran, najdroższa przyprawa świata
W kuchni staropolskiej do mięs, ryb i drobiu, a także do potraw mącznych i mlecznych oraz warzyw dodawano dużo bardzo aromatycznych przypraw, w tym tych wówczas najdroższych, czyli pieprzu, szafranu i kwiatu muszkatołowego, a także cynamonu, goździków, kolendry i imbiru. Dziś może wydawać się to dziwne, ale polskie potrawy kuchni szlacheckiej kilkaset lat temu smakowały prawie jak te z Dalekiego Wschodu.