Chrzan to wyjątkowy dodatek, charakterystyczny dla naszej rodzimek kuchni. Najczęściej chrzan podajemy czasie wielkanocnego śniadania jako dodatek do jajek, pasztetów i wędlin. Ale okazuje się, że chrzan możemy serwować na wiele innych sposobów. Sprawdź, do czego pasuje chrzan i do jakich jeszcze dań możemy go dodawać.
Spis treści
Poczciwy chrzan – niezastąpiony dodatek w polskiej kuchni
W kuchniach świata znanych wiele przypraw i dodatków o intensywnym smaku i aromacie, które zaostrzają smak potraw. Jednak w Polsce, od stuleci niepodzielnie rządzi pospolity chrzan. Ten niepozorny korzeń definiuje smak wielu tradycyjnych potraw. Obecność chrzanu na świątecznym polskim stole była obowiązkowa od czasów średniowiecza. Tradycyjne wielkanocne przysmaki jak zimne nóżki, pasztety, szynki i balerony, a także kiełbasy lub boczki i oczywiście jajka na twardo podajemy ze świeżo startym chrzanem.
Jakie właściwości ma chrzan
Chrzan, a właściwie jego korzeń jest bardzo cennym źródłem tak potrzebnej nam wiosną witaminy C. Dostarcza soli wapnia, żelaza, magnezu. Ułatwia także trawienie, dlatego tak chętnie dodajemy go tłustych potraw, z dużą zawartością mięsa. Zawarte w nim substancje bakteriobójcze fitoncydy, powstrzymują procesy gnilne i zapobiegają zatruciom pokarmowym. Jedzenie chrzanu wspiera odporność organizmu i pomaga zwalczać przeziębienia. Dodatkowo ten pospolity korzeń zawiera także antyoksydanty, które neutralizują wolne rodniki.
Do czego pasuje chrzan, czyli jakie potrawy serwujemy z chrzanem
W kuchni, nie tylko polskiej, chrzan używany jest głównie jako zimny dodatek do mięs, wędlin i pasztetów, jajek w różnej postaci, ryb i kanapek. Wykorzystywany jest także jako dodatek do sosów, dipów i sałatek. Pokrojony korzeń chrzanu to obowiązkowy składnik ogórków kiszonych. Dzięki niemu ogórki zachowują chrupkość po ukiszeniu.
Sprawdź, jak kisić ogórki, żeby były twarde
Do czego podjemy chrzan na zimno?
Chrzan jest doskonałym dodatkiem do zimnych i ciepłych dań tradycyjnych, a także wegetariańskich. Pasuje też do ryb i wszelkiego rodzaju sałatek warzywnych. Dobrze komponuje się z twarogiem, dlatego z powodzeniem możemy przygotować pastę śniadaniową do kanapek lub nadzienie do zimnych roladek z tych składników.
Ma ostry, intensywny smak i zapach, który świetnie pasuje mięs i warzyw – podkręca ich naturalny smak, a jednocześnie zaostrza apetyt.
Chrzan na zimno do mięs, wędlin i ryb
Tarty chrzan zaprawiony sokiem z cytryny to wytrawny dodatek wszelkich mięs serwowanych na ciepło (sztuki mięsa, befsztyków, rumsztyków, golonki, żeberek, pieczeni wołowej lub wieprzowej) i na zimno. Pasuje też do wędlin, pasztetów oraz mięsnych galaret (zimnych nóżek, tymbalików, wędlin i ryb w auszpiku). Czasami taki chrzan łączymy ze śmietaną, jogurtem, tartym żółtkiem lub jabłkiem, aby otrzymać bardziej delikatny sos.
Smakosze doceniają także ryby podawane z chrzanem np. smażonego karpia wigilijnego lub solone filety śledziowe podane z zimnym sosem chrzanowym z jabłkiem i koperkiem.
Chrzan w sałatkach i surówkach
Chrzan jest znakomitym dodatkiem do różnych surówek. Szczególnie dobrze komponuje się z marchwią i jabłkiem. Często używany jest jako składnik ćwikły (ćwikła z chrzanem), popularnego dodatku do wędlin, mięs oraz dań obiadowych. Połączenie pieczonych buraków z chrzanem ma w Polsce kilkusetletnią tradycję, a jego walory smakowe doceniło i opisał sam Mikołaj Rej z Nagłowic.
Łyżeczkę tartego chrzanu możemy także dodać do sałatki jarzynowe oraz sosu tatarskiego! Dzięki temu zyskają pikantną nutę, która jednak różni się od ostrości pierzu i musztardy. Chrzan dodajemy także do samej musztardy, aby uzyskać musztardę chrzanową.
Chrzan do jajek i do wielkanocnego koszyczka
Chrzan i jajka to para idealna, a w Polsce symbol Wielkanocy. Na świąteczne śniadanie obowiązkowo podajemy jajka na różne sposoby z dodatkiem chrzanu – tartego z cytryną, z majonezem, ze śmietaną, ćwikły z chrzanem lub podanego jako dip.
Chrzanu nie może zabraknąć także w tradycyjnej święconce wielkanocnej. Chrzan w koszyczku, który katolicy świecą w Wielką Sobotę, symbolizuje siłę fizyczną, którą powinien zapewnić przez cały rok. Do koszyczka najczęściej wkładamy niewielki korzeń chrzanu z tzw. brodą, czyli wyrastającymi młodymi listkami.
Czy można podać chrzan na ciepło?
Chrzan świetnie smakuje także na ciepło. Najpopularniejsze ciepłe dania, a raczej dodatek z chrzanem to sos chrzanowy na zasmażce z mąki i masła. Taki sos doskonale sprawdzi się jako dodatek do sztuki mięsa, pieczeni i jako danie wegetariańskie z jajkami na twardo.
Chrzan możemy także dodawać do pieczonych i duszonych ryb – np. szczupaka duszonego w śmietanie z chrzanem lub karpia pod chrzanową pierzynką.
Nie każdy wie, że tarty chrzan doskonale buduje smak tradycyjnego żurku i barszczu białego. Łyżeczka świeżego chrzanu dodana do zupy przed podaniem wzmocni i odświeży jej wyjątkowy smak.
Przygotowanie świeżego chrzanu
Najczęściej, chcąc oszczędzić sobie fatygi, kupujemy gotowy chrzan w słoikach. Jest on przeważnie doprawiony kwaskiem cytrynowym (który nie niszczy witaminy C) lub octem i doskonale nadaje się do jedzenia od razu po wyjęciu ze słoika.
Jak utrzeć chrzan? Jeżeli mamy korzenie chrzanu, możemy przygotować ten dodatek w domu. Wybieramy korzenie zdrowe, gładkie i jędrne. Obieramy je i ucieramy na tarce, ścieramy w malakserze lub przepuszczamy przez maszynkę do mięsa. Utarty chrzan doprawiamy sokiem z cytryny, kwaskiem cytrynowym lub octem winnym, a także solą i cukrem. Tak przygotowany chrzan przechowuje w słoiczku w lodówce.